Door: Daniël Jonker

Wie met lineaire beweging werkt, weet: het zit ‘m vaak in de details. Neem bijvoorbeeld de spindel: kiest u voor een gerolde of een gewervelde trapeziumspindel? Het verschil zit misschien in de techniek, maar heeft invloed op nauwkeurigheid, levensduur én hoe soepel alles loopt. Daniël geeft u in dit artikel een scherpe blik op deze twee spindels en de techniek erachter. Welke spindel past het beste bij uw toepassing?

In dit artikel (klik op de titel als u er snel naartoe wilt)

• Draadrollen (gerolde spindels)
• Wervelen (gewervelde spindels)
• Genormaliseerd
• Overeenkomsten en verschillen spindels
• Smering
• Smeerhandleiding (tip)
• Veel gestelde vragen (FAQ)
• Contact met onze engineers

Draadrollen (gerolde spindels)

Bij gerolde trapeziumspindels (ook wel draadrollen of draadgerolde spindels genoemd) wordt een ronde staf tussen twee roterende rollen geperst. Tijdens het draaien wordt de trapeziumvormige groef in het materiaal gedrukt en loopt het stafmateriaal van links naar rechts. Deze spindels zijn vaak te herkennen aan het groefje op de buitendiameter tussen de trapeziumgroeven.

Het fijne aan gerolde spindels is dat ze standaard beschikbaar zijn, betaalbaar zijn en een glad oppervlak hebben. Voor veel toepassingen is de nauwkeurigheid helemaal prima, zeker als het geen ultra-precies werk hoeft te zijn.

Wervelen (gewervelde spindels)

Bij wervelen wordt de groef in het materiaal aangebracht door een verspanende bewerking. Hierbij gaat het langzaam roterende materiaal door een excentrisch roterend gereedschap die een hoog toerental heeft. Hierbij wordt net als bij draadrollen de groef met 1 werkgang in het materiaal gemaakt.

Gewervelde spindels bieden een hoge nauwkeurigheid tot wel 0,03 mm per 300 mm, een flankoppervlak dat glad is, zorgen dankzij hun ruwe structuur voor betere hechting van smeermiddelen en maken maatwerk in spoed en diameter mogelijk.

Uw toepassing bepaalt de spindel, niet andersom. En een goed gekozen spindel maakt het verschil tussen ‘werkt’ en ‘werkt altijd

Genormaliseerd

De trapezium spindels worden vervaardigd volgens de maatvoering van DIN 103. Dat betekent dat onze spindels altijd uitwisselbaar zijn met andere DIN 103 trapeziumspindels. Er kan wel verschil in nauwkeurigheid zijn. Let vooral op de spoednauwkeurigheid en de tolerantie van de trapeziumvorm. Dit bepaalt het verschil in kwaliteit.

Overeenkomsten en verschillen tussen de spindels

Benieuwd naar de technische verschillen tussen gerolde en gewervelde trapeziumspindels? In onderstaande tabel ziet u in één oogopslag hoe ze zich tot elkaar verhouden op het gebied van nauwkeurigheid, oppervlak, maatwerk en meer.

Smering

Trapeziumspindels moeten altijd goed gesmeerd worden. Hoe vaak en hoeveel, hangt af van factoren zoals belasting, snelheid, slaglengte en de omstandigheden waarin de spindel draait. Dat geldt voor zowel gerolde als gewervelde varianten.

Er is alleen een belangrijk verschil. Door het wat ruwere oppervlak van gewervelde spindels is de hechting van smeermiddel aan het oppervlak beter dan de zeer gladde flankoppervlakte van gerolde spindels. Dit zorgt dat gewervelde spindels een betere smering hebben en een lagere stick-slip. Dit voordeel treed op bij spindels van Ø40 mm.

Hoe smeert u geleidingen en aandrijvingen?

Veelgestelde vragen (FAQ)

Producten

Hulp nodig bij de juiste keuze spindel?

We helpen u graag om de juiste spindel te selecteren: gaat u voor de voordelige standaardoplossing of een maatwerkspindel met hoge precisie? Wij denken met u mee: +31 (0)571 27 20 10 of vul onderstaand formulier in. 

Waarom u bij MCA wilt bestellen

• 1 bedrijf voor lineair, motion & robotics (en dat is handig)
• Direct antwoord op uw vragen. U krijgt technisch advies en oplossingen (op maat) waar u echt iets aan heeft
• Wij zijn de lineairspecialist met meer dan 30 jaar kennis en ervaring
• We vinden een oplossing. En anders maken we er samen één.

 +31 (0)571 27 20 10

Want wat als uw smeermiddel straks verboden is?

Misschien niet het eerste waar u aan denkt als u ’s ochtends op het werk komt: “Zit er eigenlijk PFAS in mijn smeermiddel?”

Toch is de kans heel groot dat deze vraag binnenkort wel op de (werk)tafel ligt. Want Europa werkt aan een verbod op PFAS, en dit raakt ook de industriële smeermiddelen in uw machinepark. Maar gelukkig hebben wij de oplossing: smeermiddelen zonder PFAS.

In dit artikel leest u over wat PFAS eigenlijk zijn, hoe u kunt smeren zonder PFAS zonder prestaties te verliezen en welke middelen u het beste kunt kopen.

In dit artikel (klik op de titel als u er snel naartoe wilt)

• Wat is PFAS en waarom zit het in smeermiddelen?
• Is smeren van geleidingen zonder PFAS technisch haalbaar?
• Wat is de MicPol®-technologie?
• Interflon was iedereen al ver voor
• Waarom nu al overgaan op andere smeermiddelen (zonder PFAS)
• Wat kunt u zelf nu al doen?
• Waarom kiezen voor de PFAS-vrije smeermiddelen van Interflon?
• Veel gestelde vragen (FAQ)
• Smeermiddelen bestellen zonder PFAS? Kan hier

Wat is PFAS en waarom zit het in smeermiddelen?

PFAS is de verzamelnaam voor een groep chemische stoffen (de meest bekende is teflon), die heel goed bestand zijn tegen hitte, water, vuil en slijtage. Klinkt natuurlijk perfect voor smering. Hier zit helaas ook het probleem: PFAS breekt bijna niet af en blijft jarenlang in het menselijk lichaam aanwezig en het milieu. Daarom komt er een steeds strengere regelgeving.

Steeds meer sectoren, van food tot pharma en packaging, worden gevraagd of zelfs verplicht om PFAS-vrij te werken. Ook als het gaat om smering.

Voor engineers, onderhoudsmonteurs en machinebouwers is het belangrijk om te weten: in welke smeermiddelen zit geen PFAS? En dan vindt u MCA, want wij verkopen deze PFAS-vrije smeermiddelen

Is smeren van geleidingen zonder PFAS technisch haalbaar?

Ja. Maar niet met de eerste de beste spraybus uit het schap. Veel PFAS-vrije alternatieven hebben een kortere standtijd, spoelen sneller weg of bieden minder bescherming bij zware belasting.

Een slimme oplossing is het gebruik van vaste smeermiddelen met microdeeltjes die zich hechten aan het metaaloppervlak. Zo ontstaat een duurzame smeerfilm, zonder dat er PFAS voor nodig is. Een voorbeeld hiervan is MicPol® van onze leverancier Interflon: een technologie die zich al heeft bewezen in transportbanden, kettingen, lagers en glijgeleidingen.

Een slimme oplossing is het gebruik van vaste smeermiddelen met microdeeltjes die zich hechten aan het metaaloppervlak. Zo ontstaat een duurzame smeerfilm, zonder dat er PFAS voor nodig is.

Wat is de MicPol®-technologie?

MicPol® is geen standaard smeermiddel. Het bevat piepkleine, slimme deeltjes die zorgen voor minder wrijving, minder slijtage en een veel langere levensduur van uw machines. En dat werkt als volgt:

• Superkleine deeltjes vullen het oppervlak op: De gemicroniseerde deeltjes (slechts 0,05 tot 0,15 micron groot) vullen kleine oneffenheden in het metaal op. Zo ontstaat er een gladde, beschermende laag die stevig blijft zitten.
• Slimme hechting dankzij polariteit: De deeltjes zijn gepolariseerd. Daardoor hechten ze zich sterk aan het oppervlak en spoelen ze niet zomaar weg.
• Sterke smeerfilm, ook onder druk: Dankzij Interflon’s “bonding bridge” technologie krijgt ook de basisolie een lading mee. Hierdoor blijft de smeerfilm stevig zitten, zelfs onder hoge belasting en druk.

Wat dit in de praktijk oplevert? Allereerst een aanzienlijke verlaging van slijtage en corrosie. De sterke smeerfilm hecht zich langdurig aan het oppervlak en beschermt machineonderdelen tegen vroegtijdige schade. Dat betekent minder onverwachte stilstand, minder vervanging van onderdelen en een langere levensduur van uw installaties.

Daarnaast zorgt de lagere wrijving voor een soepeler draaiend proces. Uw machines lopen efficiënter, verbruiken minder energie en worden minder zwaar belast. En dat merkt u – niet alleen aan het eindresultaat, maar ook op uw energiekosten.

En als laatste is het ook een duurzame stap. Omdat u minder vaak hoeft te smeren, vermindert u het verbruik van smeermiddel, verlaagt u de afvalstroom en beperkt u uw CO₂-uitstoot. Kortom: minder verspilling, minder onderhoud en een schonere werkomgeving – zonder in te leveren op prestaties.

Interflon was iedereen al ver voor

Al in 2012 begon Interflon met het verder ontwikkelen van hun MicPol®-technologie. Niet omdat PFAS toen al op de radar stond, maar omdat ze betere prestaties wilden combineren met minder impact op het milieu. Na acht jaar testen (in het lab én in de praktijk) lukte het: smeermiddelen die topprestaties leveren, maar wel zonder PFAS.

De nieuwste generatie MicPol®-smeermiddelen is:
✔️ 100% vrij van PFAS
✔️ Bevat geen microplastics of nanodeeltjes
✔️ Voldoet aan alle grote internationale richtlijnen (zoals REACH, ECHA, OSHA en meer)

Met andere woorden: slim smeren, futureproof en milieubewust. Precies wat u nodig hebt als u vooruit wilt denken, zonder in te leveren op techniek.

Slim smeren begint met één vraag: welke oplossing past het beste bij uw machinepark?

Waarom nu al overgaan op andere smeermiddelen (zonder PFAS)

U hoeft niet morgen al alle smeermiddelen te vervangen. Maar het is al wel slim om op deze ontwikkeling te anticiperen en ‘gedoe te voorkomen in de toekomst’:

• Europese wetgeving maakt het gebruik van PFAS steeds moeilijker
• PFAS-vrije alternatieven testen kost tijd, zeker in kritische toepassingen
• Klanten, auditors en certificeringen gaan scherper toetsen

Machines in de voedingsindustrie, medische sector of cleanrooms vallen vaak als eerste onder deze strengere eisen.

Wat kunt u zelf nu al doen?

• Controleer welke smeermiddelen u nu gebruikt en of hier PFAS in zit. Uw leverancier weet dit ongetwijfeld.
• Inventariseer toepassingen waar smering kritiek is: hoge temperaturen, voedselcontact, vochtige of zware omstandigheden
• Kies één testlijn of locatie om PFAS-vrije alternatieven uit te proberen
• Gebruik alleen producten met aantoonbaar goede prestaties in de praktijk, zoals de producten van Interflon

Waarom kiezen voor de PFAS-vrije smeermiddelen van Interflon?

• Voldoet aan de nieuwste regels en milieueisen
• Biedt uitstekende bescherming en minder wrijving
• Helpt uw machines langer mee te draaien
• Bespaart op energie en onderhoud
• Bevat geen microplastics of schadelijke nanodeeltjes

Kleine voetnoot: Sommige essentiële industriële toepassingen kunnen in de toekomst mogelijk tijdelijk worden uitgezonderd van een PFAS-verbod. 

Wilt u nog meer technische achtergrondinformatie over deze middelen? Lees dan de whitepaper van Interflon. Hier in te zien. 

Smeermiddelen bestellen zonder PFAS? Kan hier!

Smeren zonder PFAS? Dat kan gewoon. De techniek is er, en met een beetje aandacht kiest u zo het juiste smeermiddel voor uw toepassing.

Wij denken graag met u mee: of het nu gaat om een eerste test, een lastige toepassing of het kiezen van het juiste product: +31 (0)571 27 20 10 of vul onderstaand formulier in. 

lineairtechniek, kogelbus, lineairegeleiding, machinebouw, mechanischontwerp, ontwerptips, engineering, asgeleiding, voorspanning, levensduur, motioncontrol, MCAkennis, technischekennis, aandrijftechniek

Veelgestelde vragen (FAQ)

Wat iedere engineer zou moeten weten over lineaire componenten (en maar zelden te horen krijgt) ~ door willem jan bruggeman

‘De keuzes die u in de ontwerpfase maakt, bepalen voor een groot deel hoe goed en lang uw machine blijft functioneren’. Een uitspraak van Willem Jan, één van onze engineers met jaren ervaring in het optimaliseren van lineaire toepassingen.

Hij doelt op iets dat in de praktijk nog vaak wordt onderschat: lineaire geleidingen lijken op het eerste gezicht eenvoudig. Een geharde as, een kogelbus of glijlager en een aluminium behuizing. Meer is er toch niet nodig? Maar juist in de keuzes die u in deze fase maakt, schuilt het verschil tussen een systeem dat jarenlang soepel loopt en één dat onnodig snel slijt of stilvalt.

Daarom kijken we in dit artikel naar de wereld van lineaire componenten, die misschien simpel lijken maar technisch juist erg belangrijk zijn. Slim ontwerpen met lineaire componenten: 7 dingen om op te letten.

Waar moet u op letten? Welke details maken het verschil? En waar kunt u in de praktijk echt winst behalen? We zetten een aantal belangrijke factoren voor u op een rij.

In dit artikel:

• Belastingsoriëntatie
• Levensduurverwachting en dynamische belastbaarheid
• Voorspanning
• Toepassingen met korte slag
• Uitlijning en doorbuiging
• Omgevingsfactoren
• Hardheid van de as
• Samenvatting voor engineers (als u liever de korte versie leest)
• Veel gestelde vragen (FAQ)
• Contact met onze engineers

Belastingsoriëntatie

Een kogelbus presteert het beste wanneer de belasting wordt verdeeld over zoveel mogelijk kogels. Hoe meer kogels tegelijk de last kunnen dragen, hoe beter. Daarvoor moeten de kogelbanen wel optimaal gepositioneerd zijn ten opzichte van de belasting.

Als de last verdeeld wordt over twee of meer kogelbanen, is het draagvermogen maximaal. In veel datasheets ziet u daarom een minimum- en maximumwaarde voor het draagvermogen, zoals in het voorbeeld hieronder.

In de praktijk kiezen engineers tijdens het ontwerpen vaak voor wat overdimensionering. Dat geeft wat extra marge en geeft bijna nooit problemen in het eindresultaat. Maar zit u dicht tegen de grens van wat de kogelbus aankan? Dan wordt de belastingsoriëntatie ineens wél een cruciale factor.

Fabrikanten gebruiken namelijk correctiefactoren die specifiek gelden voor hun eigen kogelbussen. Die factoren houden rekening met hoe de belasting precies op de lagers staat. Gebruik dus altijd de cijfers uit de datasheet van de fabrikant waar u mee werkt.

• In sommige gevallen kan een correctiefactor groter zijn dan 1 (>1). Dat betekent dat het daadwerkelijke draagvermogen hoger ligt dan de standaardwaarde uit de documentatie.
• Maar als de factor kleiner is dan 1 (<1), dan ligt het draagvermogen dus juist lager.

Bij open kogelbussen komt er nog iets bij kijken: de montagerichting. Die bepaalt namelijk met welk percentage van het draagvermogen u kunt rekenen. Ook hier geldt weer: hoe de kogels contact maken met de as, bepaalt hoeveel belasting er echt gedragen kan worden.

Levensduurverwachting en dynamische belastbaarheid

Net als bij andere recirculerende lagers is ook bij lineaire kogelbussen de levensduur gekoppeld aan een bepaalde afstand die ze afleggen onder belasting. Dit noemen we de dynamische belastbaarheid.

Handig om te weten: die afstand is niet altijd hetzelfde. Sommige fabrikanten gaan uit van 100 kilometer, anderen van 50 kilometer. En dat maakt natuurlijk verschil in de berekeningen.

Controleer daarom altijd goed op welke afstand de specificaties gebaseerd zijn. Zeker in de ontwerpfase voorkomt dit verrassingen en zorgt het voor een realistische inschatting van de levensduur van uw lineaire systeem.

Niet elke fabrikant rekent met dezelfde afstand: de levensduurverwachting kan variëren tussen 50 en 100 kilometer, en dat beïnvloedt uw berekeningen aanzienlijk

Voorspanning

Voor sommige toepassingen zijn er kogelbussen en behuizingen waarmee u zelf de voorspanning op de lineaire as kunt instellen. Handig in theorie, maar in de praktijk zijn we hier bij MCA terughoudend mee.

Waarom? Omdat voorspanning een grote invloed heeft op de levensduur van uw systeem. Een iets te strakke afstelling (vaak op gevoel gedaan), kan al zorgen voor onnodige slijtage of zelfs vroegtijdige uitval. We hebben deze instelbare varianten in ons assortiment, maar adviseren ze niet zo snel. Laat u vooral adviseren door één van onze engineers. Dan weet u zeker dat de afstelling klopt én uw systeem betrouwbaar blijft draaien.

Toepassingen met korte slag

Wanneer een kogelbus telkens maar een korte slag maakt, treedt slijtage steeds op hetzelfde stukje van de as op. Daardoor slijt die plek sneller dan de rest en dat verkort de levensduur van het systeem flink.

Een handige vuistregel: zorg dat de slag minimaal twee keer zo lang is als de kogelbus zelf. Zo wordt de belasting beter verdeeld en gaat de as langer mee.

Uitlijning en doorbuiging

Bij lineairtechniek is goede uitlijning geen detail, maar een absolute voorwaarde. Alleen als alles netjes is uitgelijnd, werkt uw toepassing zoals bedacht en bedoeld en haalt u de verwachte levensduur.

Dit geldt ook voor doorbuiging van de as. Doorbuiging kunt u voorkomen door de as goed te ondersteunen. Meestal worden assen radiaal voorzien van boringen, zodat u daar eenvoudig een ondersteuning aan kunt bevestigen. Wilt u kosten besparen, dan is gedeeltelijke ondersteuning vaak ook een optie (afhankelijk van de toepassing).

Daarnaast heeft MCA kogelbussen in het portfolio die kleine uitlijnfouten (tot 1°) kunnen opvangen. Dat biedt wat speling in het ontwerp, zonder dat u direct inlevert op prestaties.

Omgevingsfactoren

Temperatuur en vervuiling zijn van die externe factoren die in de praktijk vaak over het hoofd worden gezien, maar wel grote invloed kunnen hebben op de prestaties van een lineair systeem.

De meeste seals en kunststof onderdelen in kogelbussen zijn bestand tot zo’n 85°C. Wordt de toepassing warmer of is er langdurige blootstelling aan hoge temperaturen, dan kan dat gevolgen hebben voor de levensduur. In dat geval is een volledig stalen variant vaak een betere keuze.

Ook vervuiling is een aandachtspunt. In een stoffige of vuile omgeving kunt u extra afdichtingen (voorzetafdichtingen) in de behuizing plaatsen. Die houden vuil aanzienlijk beter buiten de kogels dan standaardafdichtingen.

Een alternatief kan een glijlager zijn. De glijlagers van MCA zijn intern voorzien van een Frelon-coating die zorgt voor een glad loopoppervlak en dus een soepele beweging, zelfs onder lastige omstandigheden. Houd er wel rekening mee dat glijlagers gevoelig zijn voor momentbelasting. Dat kan leiden tot het zogeheten stick-slip-effect, waarbij het lager schokkerig in plaats van vloeiend beweegt.

Twijfelt u over wat het beste past bij uw toepassing? Vraag het gerust aan één van onze engineers.

Hardheid van de as

Een lineaire kogelbus werkt alleen goed in combinatie met een geharde as. Dat kan een stalen variant zijn, maar ook roestvast staal (RVS) is een optie. Hieronder ziet u de meest gebruikte types op een rij:

In de praktijk zien we soms foto’s van assen die er na korte tijd al behoorlijk slecht aan toe zijn. Vaak ligt dat niet aan het ontwerp, maar aan het materiaal. Een onbekende of goedkope as kan bijvoorbeeld veel te zacht zijn en dan slijten de kogels er letterlijk doorheen.

Ook het bewerken van geharde assen vraagt om vakwerk. Wij werken met gespecialiseerde partners die assen tot 6 meter lengte nauwkeurig volgens uw tekening kunnen bewerken. We kijken altijd mee naar de maakbaarheid en geven feedback als iets niet helemaal klopt of slimmer kan.

Denk bijvoorbeeld aan een te grote axiale boring waardoor de passing buiten tolerantie valt. Of tekeningen met extreem strakke toleranties die niet nodig zijn, maar wél voor hoge kosten zorgen. Dat soort dingen koppelen we altijd met u terug, zodat we samen tot een optimaal resultaat komen, technisch en economisch.

Niet zoveel tijd om alles door te nemen? Lees de samenvatting

Geen probleem. Hiernaast vindt u de technische samenvatting met de belangrijkste inzichten, tips en vuistregels uit het artikel. Handig voor engineers die snel willen schakelen in de ontwerpfase.

Samenvatting voor engineers:

• Verdeel belastingen over meerdere kogelbanen voor optimaal draagvermogen
• Gebruik altijd fabrikant-specifieke correctiefactoren
• Let op montagerichting bij open kogelbussen
• Houd rekening met oriëntatie-afhankelijke prestaties
• Het aantal actieve kogelbanen bepaalt de uiteindelijke belastbaarheid
• Controleer welke referentieafstand (50 km of 100 km) de fabrikant hanteert voor dynamische belastbaarheid
• Vermijd zelf-afgestelde voorspanning. Vraag onze engineers voor optimale balans tussen prestaties en levensduur. We helpen u graag.
• Zorg dat de slag minimaal 2x de kogelbuslengte bedraagt om slijtageconcentratie te voorkomen
• Zet in op correcte uitlijning en overweeg asondersteuning om doorbuiging te voorkomen. Gebruik zo nodig kogelbussen die 1° uitlijnfout tolereren
• Kijk naar omgevingsfactoren: kies stalen varianten bij >85°C, extra afdichtingen bij vervuiling, of glijlagers (maar let op momentbelasting)
• Gebruik alleen geharde assen (60-66 HRC voor staal, 52-59 HRC voor RVS). Goedkope zachte assen leiden tot snelle slijtage en doorslijpen van kogels

Bekijk alle mogelijkheden op het gebied van kogelbussen, behuizingen en lineaire assen hier.

Conclusie

Een beproefd concept dus, maar zeker geen kwestie van “copy-paste”. Elke toepassing vraagt om maatwerk en aandacht voor detail. Alleen zo bouwt u een machine die doet wat hij moet doen: betrouwbaar, efficiënt en met een lange levensduur.

Wilt u zeker weten dat u alle factoren goed afweegt, twijfelt u en wilt u dat wij met u mee kijken? Neem gerust contact met ons op +31 (0)571 27 20 10 of vul onderstaand formulier in. 

Onze engineers denken graag mee. Niet voor niets is ons motto: Creating Solutions Together!

lineairtechniek, kogelbus, lineairegeleiding, machinebouw, mechanischontwerp, ontwerptips, engineering, asgeleiding, voorspanning, levensduur, motioncontrol, MCAkennis, technischekennis, aandrijftechniek

Veelgestelde vragen (FAQ)